Ο πόλεμος ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ δεν είναι απλώς μια νέα φάση της διαχρονικής αστάθειας στη Μέση Ανατολή. Δεν είναι καν μόνο η σύγκρουση δύο κρατών με ιστορική εχθρότητα και ιδεολογικό μίσος. Είναι το πρώτο παγκόσμιο “test event” της εποχής που ακολουθεί τη μεταψυχροπολεμική τάξη. Είναι μια πρόβα για το πού μπορεί να οδηγηθεί η ανθρωπότητα όταν καταρρέουν οι βεβαιότητες και οι παραδοσιακοί θεσμοί αποσυντίθενται μπροστά στην επισφαλή αυτοπεποίθηση υπερδυνάμεων, αυταρχικών ηγετών και ενός αόρατου παγκόσμιου πλήθους που παρακολουθεί χωρίς φωνή.
Ο Ιρανός Υπουργός Εξωτερικών δεν απευθύνθηκε στον ΟΗΕ. Δεν απευθύνθηκε σε διεθνή διπλωματικά φόρα. Απευθύνθηκε στον Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό, από μόνο του, είναι ένα ιστορικό συμβάν. Διότι επιβεβαιώνει ότι οι επίσημοι θεσμοί δεν έχουν πια κύρος ούτε λειτουργία σε κρίσεις τέτοιας εμβέλειας. Η έκκληση γίνεται προς το άτομο, προς έναν ηγέτη εκτός εξουσίας αλλά με δύναμη επιρροής. Αυτό δείχνει τη βαθιά απορρύθμιση της διεθνούς πολιτικής ζωής.
Το Ιράν, σε μια εξαιρετικά σκληρή αλλά διπλωματικά έξυπνη δήλωση, εγκαλεί τον Νετανιάχου ως «εγκληματία πολέμου» και προειδοποιεί για «ανεπιθύμητες συνέπειες» αν δεν υπάρξει παρέμβαση των ΗΠΑ. Το μήνυμα όμως είναι βαθύτερο: ζητούν από την Ουάσιγκτον να επιλέξει στρατόπεδο. Όχι απλώς στο επίπεδο της στρατηγικής, αλλά στο επίπεδο της ηθικής τάξης. Θέλουν η Αμερική να πάψει να είναι ο σιωπηρός χρηματοδότης των ισραηλινών πολεμικών ενεργειών και να λειτουργήσει ως παγκόσμιος ρυθμιστής — ένας ρόλος που σταδιακά αποσύρεται από την Ιστορία.
Η πρόκληση είναι τεράστια. Όχι μόνο γιατί κλιμακώνεται η απειλή μιας περιφερειακής σύρραξης με ορατό κίνδυνο εμπλοκής μεγάλων δυνάμεων, αλλά γιατί δοκιμάζεται το μοντέλο της Δύσης — αν δηλαδή μπορεί ακόμη να εγγυηθεί διεθνή νομιμότητα, ανθρώπινα δικαιώματα και μια κάποια ηθική συνέπεια. Ο Νετανιάχου, στην οπτική του Ιράν, παρουσιάζεται σαν ο αρχιτέκτονας ενός κόσμου όπου ο ισχυρός δεν δίνει λογαριασμό και οι νεκροί αθώοι είναι αριθμοί σε briefing.
Η Νέα Πραγματικότητα:
-
Το Ιράν προβάλλεται ως αμυνόμενο, όχι επιτιθέμενο. Επενδύει σε ρητορική νομιμοποίησης, ενώ ταυτόχρονα δείχνει ικανότητα στρατιωτικής αντεπίθεσης. Αυτό είναι ένα ισχυρό διπλωματικό χαρτί, ιδίως προς το “παγκόσμιο Νότο” και τις χώρες που βλέπουν το Ισραήλ ως φορέα αποικιοκρατικής λογικής.
-
Το Ισραήλ είναι όλο και πιο απομονωμένο διπλωματικά. Ο πόλεμος με τη Χαμάς μετέτρεψε την παγκόσμια εικόνα του από “θύμα τρομοκρατίας” σε “κράτος επιθετικότητας χωρίς όρια”. Η σύγκρουση με το Ιράν ενδέχεται να παγιώσει αυτό το αφήγημα.
-
Οι ΗΠΑ βρίσκονται στην πιο κρίσιμη στροφή της στρατηγικής τους. Ο Τραμπ, εάν ακούσει το ιρανικό κάλεσμα, θα είναι ο πρώτος που θα επιχειρήσει αλλαγή παραδείγματος στη Μέση Ανατολή χωρίς να φανεί “φιλόϊραν”. Αν το αγνοήσει, τότε η Ουάσιγκτον εγκαθίσταται επίσημα ως μέρος της σύγκρουσης και χάνει κάθε δυνατότητα διαμεσολάβησης.
Τι Δείχνει για το Μέλλον;
Ο πόλεμος Ιράν–Ισραήλ είναι σταθμός, γιατί:
-
Δοκιμάζει το παγκόσμιο σύστημα συλλογικής ασφάλειας.
-
Επιταχύνει την υποχώρηση των ΗΠΑ από τον ρόλο του παγκόσμιου ηγεμόνα.
-
Οδηγεί σε νέες μορφές διακρατικής επιρροής, όπου η διπλωματία ασκείται με αναρτήσεις και απειλές, όχι με συνθήκες.
-
Καθρεφτίζει το τέλος του μοντέλου “πολεμάμε χωρίς συνέπειες” για τα κράτη της Δύσης.
Αν δεν υπάρξει αποκλιμάκωση, η σύγκρουση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ριζική αναδιάταξη των διεθνών συμμαχιών, στην ένταξη της Κίνας και της Ρωσίας ως σταθερών παραγόντων στη Μέση Ανατολή και —σε ακραία σενάρια— σε κατάρρευση της ενεργειακής σταθερότητας και παγκόσμια ύφεση.
Επίλογος:
Το “τηλεφώνημα που δεν έγινε ακόμη” από την Ουάσιγκτον ίσως αποδειχθεί πιο σημαντικό και από τον ίδιο τον πόλεμο. Διότι σε αυτό το τηλεφώνημα συνοψίζεται το ερώτημα που στοιχειώνει τον 21ο αιώνα:
Θα υπάρχει ακόμη μια παγκόσμια εξουσία ικανή να σταματήσει μια πυρκαγιά; Ή ζούμε στην αρχή της εποχής που ο κόσμος θα καίγεται χωρίς κανέναν πυροσβέστη;
Υπογραφή:
www.robonews.gr
Σκέψη με βάθος. Λόγος με ευθύνη.
